Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2015

Σχεδόν όλοι έχουν μια έστω και γενική εικόνα του πόσο μεγάλο μπορεί να έιναι ένα άστρο. Με διάμετρο αρκετών εκατομμυρίων χιλιομέτρων, κάνουν ορισμένεs φορέs την Γή να μοιάζει με έναν ταπεινό κόκκο άμμου δίπλα τουs.
Όμωs όσο συνεχίζουμε την αναζήτηση μαs, τόσο πιο εμφατικά αντιλαμβανόμαστε ότι το Σύμπαν μπορεί να γίνει πολύ πιο παράξενο απο όσο μπορούμε να συλλάβουμε.
Η σύγχρονη Φυσική και Κοσμολογία έχουν ανοίξει έναν "τρελό χορό" πιθανοτήτων. Μέροs αυτών είναι και τα λεγόμενα "εξωτικά άστρα", άστρα δηλαδή που συγκροτούνται απο διαφορετικέs, εξωτικέs μορφέs ύληs.
H κορωνίδα αυτών, είναι σίγουρα ο υποθετικόs αστέραs Πρεονίων.
Τα Πρεόνια υποθετικά για την ώρα υποταομικά σωματίδια, θεωρούνται τα δομικά συστατικά των Κουάρκ, δομικών στοιχείων των ατόμων. Έναs αστέραs που αποτελείται απο αυτά, θα μπορούσε να έχει πυκνότητα ανάμεσα σε έναν αστέρα νετρονίων (κάτι ήδη πάρα πολύ πυκνό) και σε μια Μαύρη τρύπα. Όλα αυτά σε μέγεθη απο αυτό του ενόs μπιζελιού (!!!) έωs και ένα μέτρο. Αστέρεs "τσέπηs", άν και δεν έιναι καθόλου καλή ιδέα καθώs το βάροs τουs είναι εκτόs κλίμακαs.Θεωρείται οτι σχηματίστηκαν λίγεs στιγμέs μετά το Big bang, και αυτό που μένει είναι και η παρατηρησιακή απόδειξη τουs,πράγμα που για την ώρα δεν έχει καταστεί εφικτό.
"Έτοs : 2176 Τοποθεσία : Ευρώπη, δορυφόροs του Δία, και "σπίτι" περίπου 5.000 ανθρώπινων ψυχών. Μία πολίχνη στο Διάστημα, 630 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά απο την Γή.
Η τρίτη πλέον γενιά αποίκων εργάζεται με προσήλωση στο μακρόπνοο και δύσκολο σχέδιο γαιοποίησηs του δορυφόρου. Παρά τίs όποιεs αντιξοότητεs, το σχέδιο προχωρά γοργά, με κάτι παραπάνω απο ορατά αποτελέσματα..."
Θα μπορούσε να έιναι κάλλιστα τίτλοs ειδήσεων από ένα υποθετικό δελτίο ενόs όχι και τόσο μακρινού και σίγουρα περισσότερο ενδιαφέροντοs μέλλοντοs.
Η μόνιμη ανθρώπινη παρουσία στην Ευρώπη μετρά ήδη 80 χρόνια, και οι άποικοι αφού κατάφεραν να αντέξουν στιs προκλήσειs του αφιλόξενου περιβάλοντοs, όχι μόνο παγίωσαν την ανθρώπινη παρουσία στον παγωμένο δορυφόρο, άλλα ξεκίνησαν να διαμορφώνουν ξεχωρίστη συνέιδηση.
Ένα απο τα πολύ ενδιαφέροντα θέματα που ενδέχεται να ανακύψουν απο τον μελλοντικό διαστημικό εποικισμό, αφορά τόσο την βιολογική, όσο και την πολιτισμική εξέλιξη των αποικων. Οι προκλήσειs των εντελώs άγνωστων σε εμάs κόσμων, θα απαιτήσουν σε πρώτη φάση εκτόs απο τεχνολογικέs καινοτομίεs, και μικρέs βιολογικέs προσαρμογέs. Σταδιακά το ανθρώπινο σώμα μπορεί να "μάθει" να ανταπεξέρχεται στην χαμηλή βαρύτητα τηs Ευρώπηs, και να αποκτήσει υψηλότερο όριο αντοχήs στην θανατηφόρα για την ώρα ακτινοβολία του Δία. Φυσικά όλα αυτά σε υψηλά προστατευμένεs βιόσφαιρεs, κάτω απο την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου. Προσαρμογέs που θα διαχωρίζουν τουs κατοίκουs αυτού του κόσμου, απο αυτούs που δέν έχουν εγκαταλέιψει την γήινη βιόσφαιρα.
Διαχωρισμόs που ενδέχεται να επέλθει και σε άλλα ζητήματα.Οι άποικοι πιθανότατα θα συσπειρωθούν παρά τιs όποιεs διαφορετικέs γήινεs γλωσικέs, πολιτισμικέs, ιδεολογικέs και θρησκευτικέs διαφορέs τουs. Οι προκλήσειs θα έιναι κοινέs για όλουs, και σίγουρα θα έιναι σημαντικότερεs απο τιs επιμέρουs διαφορέs. Σε βάθοs χρόνου αυτή η διαφοροποίηση θα επιφέρει την γέννηση μιαs ιδαίτερηs "ταυτότηταs", που μπορέι να οδηγήσει σε αυτονομία ή και πλήρη ανεξαρτησία απο την "Μητέρα-Γή". Δεν είναι υπερβολή να υποθέσουμε οτι θα δούμε την γέννηση ένοs νέου ανθρώπινου πολιτισμού, σφυρηλατημένου στιs συνθήκεs του εκάστοτε κόσμου τιs προκλήσειs του οποιόυ κλήθηκε να αντιμετωπίσει.Οι αντιξοότητεs, οι βιολογικέs προσαρμογέs, οι συνθήκεs του πλανήτη/δορυφόρου, οι σχέσειs με τη Γή, θα συντελέσουν στην δημιουργία ξεχωριστών χαρακτηριστικών στουs αποίκουs σε όλα τα πεδία. Ενδιαφέρουσα διαδικασία, βάζονταs στην εξίσωση και το πώs θα ενσωματωθούν και οι επιμέρουs γήινεs επιρροέs.
Κάθε κόσμοs και έναs νέοs ανθρώπινοs πολιτισμόs? Η απάντηση ίσωs να είναι καταφατική...

Κυριακή 22 Νοεμβρίου 2015




                                                                       KAΦΕ ΝΑΝΟΙ
O ενδιάμεσοs κρίκοs μεταξύ αεριώδουs πλανήτη και άστρου, οι καφέ νάνοι μπορούν να θεωρηθούν και ωs άστρα που "απέτυχαν".
Η ίδια διαδικασία που ωθεί στον σχηματισμό των άστρων, λαμβάνει χώρα και στουs καφέ νάνουs. H βαρυτική κατάρευση τηs ύληs σ'ενα μοριακό νέφοs, δημιουργεί τοπικέs συγκεντρώσειs υλικού. Αν η μάζα είναι μεγαλύτερη απο την μάζα 13 "Διών", ελάχιστη μάζα που απαιτείται για την καύση υδρογόνου, τότε έχουμε αστέρα. Σε κάθε άλλη περίπτωση καφέ νανο.
Έχουν ικανή μάζα μεν για να ακτινοβολούν έστω και πολύ αμυδρά μεσω τηs δικήs τουs θερμότηταs, οχι αρκετή όμωs για να συντηρήσουν διαδικασία σύντηξηs, όπωs οι αστέρεs.
Συνήθωs ανιχνεύονται μόνοι στο διάστημα ,εκτόs δηλαδή αστρικών συστημάτων,αρκετέs δε φορέs  ωs ζεύγη, δυαδικά συστήματα,τα οποία και περιστρέφονται γύρω απο ενα κοινό βαρυτικό κένρο.
Οι περισσότεροι έχουν μάζα 5 έωs 20 φορέs αυτή του Δία, και μέση επιφανειακή θερμοκρασία που κυμαίνεται απο 125-175 C.
Eπειδή ειναι εξαιρετικά αμυδρα αντικείμενα, ο εντοπισμόs τουs είναι δυσκολοs, και επιτυγχάνεται κυριωs με ανίχνευση στο υπέρυθρο φάσμα.
Τό όνομα τουs είναι σχετικά παραπλανητικό, καθώs η φασματοσκοπική ανάλυση, φανερώνει οτι άναλογα με την θερμοκρασία,την σύσταση, την μάζα και την ηλικία τουs, ακτινοβολούν σε ενα αρκετά ευρύ πεδίο του φάσματοs.
H πρόσφατη ανακαλύψη πρωτοπλανητικού δισκου γύρω απο καφέ νάνο, δεν αποκλειει τον σχηματισμό πλανητών γύρω του, κατι που περιγράφει πολύ όμορφα και ο σημαντικότατοs αστροφυσικόs Ισαάκ Ασίμωφ, στην νουβέλα του "Νέμεσιs' (1989).
Ta κοντινότερα τέτοια προs έμαs αντικείμενα, ανακαλύφθηκαν πολύ πρόσφατα, σε απόσταση 6,5 ετών φωτόs, και αποτελούν δυαδικό σύστημα.

Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2015

                                                                ΚΟΣΜΙΚΟΙ ΦΑΡΟΙ
Ο αέναοs κύκλοs τηs καταστροφήs και τηs αναγέννησηs, είναι μια πανίσχυρη σταθερά που χάνεται στα βάθη του Χρόνου, πιθανότατα και πρίν απο αυτό που όλοι έχουμε να συμφωνήσει να ορίζουμε ωs Χρόνο. Για την ώρα όμωs αυτέs οι κάπωs προωθημένεs κοσμολογικέs αντιλήψειs δεν θα απασχολήσουν το παρόν άρθρο.
Είναι γνωστή στουs φίλουs τηs Αστρονομίαs και τηs Κοσμολογίαs, η τεράστια σημασία των εκρήξεων supernova. Κυριολεκτικά χρωστάμε στην ύπαρξη μαs σε αυτέs, τιs πρώτεs εκρήξειs των πρώτων υπερμαζικών άστρων, δισεκατομμύρια χρόνια πρίν. Τα βαρύτερα υλικά, τα υπέυθυνα για την συγκρότηση των βραχώδων πλανητών σαν την Γή, άλλα και των σωμάτων μαs και του DNA μαs, δημιουργήθηκαν στουs πυρήνεs αυτών των άστρων.
Η βοηθεία όμωs που μαs προσφέρουν αυτά τα "κοσμικά τέρατα" δεν σταματά εδώ.
Απο την στιγμή που ανακαλύψαμε ότι το Σύμπαν είναι κάτι πολύ περισσότερο απο τον Γαλαξία μαs, γεννήθηκε η ανάγκη να προσδιορίσουμε την θέση μαs σε αυτό. Ο τοπολογικόs προσδιορισμόs τηs θέσηs συνάγεται απο την απόσταση.
Για να προσδιορίσουμε με σχετική ακρίβεια αυτό το ζήτημα χρειαζόμαστε κάτι εξαιρετικά δυνατό. Όπωs μια έκρηξη supernova.
Οι εκρήξειs supernova χωρίζονται σε διάφορεs κατηγορίεs ανάλογα με τον τύπο του άστρου, την μάζα του, και τα υλικά που τον δομούν. Η κατηγορία που μαs ενδιαφέρει εν προκειμένω, έιναι οι supernova τύπου Ια.
Οι εκρήξειs αυτέs που στην Αστρονομία και την Κοσμολογία έχουν και το έυστοχο όνομα Standard Candles, δημιουργούνται σε δυαδικά συστήματα αστέρων, με συνήθωs έναν υπερμαζικό αστέρα και έναν λευκό νάνο. Καθώs ο κατά πολύ πυκνότεροs λευκόs νάνοs κλεβει συστηματικά υλικό απο τον συνοδό του, το συσσωρευμένο υλικό ξεπερνά σε κάποιο σημείο το όριο "αντοχήs" του αστέρα (Όριο Τσαντρασενκάρ), και ωθούμενο απο την βαρυτική κατάρρευση εκρήγνυται, δίνονταs την πλέον ισχυρή και φωτεινή έκρηξη που γνωρίζουμε. Το υπέρθερμο υλικό που εκτοξέυεται με ταχύτητα που μπορεί να φτάσει και τα 10.000 km/sec, μπορεί για μικρό χρονικό διάστημα να ξεπεράσει σε λαμπρότητα ακόμα και τον ίδιο του τον Γαλαξία. Γνωρίζονταs το απόλυτο μέγεθοs αυτήs τηs λαμπρότηταs, μπορούμε να συνάγουμε την απόσταση, άλλα και να μετρήσουμε τον ρυθμό διαστολήs του Σύμπαντοs.


Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2015

Η καταστροφολογία έιναι ένα αγαπημένο "άθλημα" αρκετών διαδικτυακά δρώντων. Aνά τακτά χρονικά διαστήματα εμφανίζονται διάφορεs ειδήσειs που προειδοποιούν για κάθε λογήs επικείμενεs καταστροφέs, κατά κύριο λόγο προερχόμενεs απο το Διάστημα. Φυσικά αυτό το "Σύνδρομο τηs συντέλειαs", άλλοτε έχει ώs πηγή του την άγνοια, και άλλοτε έιναι απλά μια διαδικτυακή φάρσα. Όποια και άν είναι τα κίνητρα των γραφώντων, δεν έχουν όπωs είναι αντιληπτό καμία πραγματική αξία.
Όμωs το ταξίδι τηs Γήs στον διαστρικό χώρο δεν είναι ακριβώs μια "βόλτα στην εξοχή". Έχουμε την τύχη να κινούμαστε σε μια σχετικά ήρεμη γαλαξιακή περιοχή, χώριs κοντινούs supernova και θανατηφόρεs ακτινοβολίεs-γ, χωρίs μεγάλα μοριακά νέφη αερίων, χωρίs επικίνδυνα διαστημικά "σκουπίδια". Φυσικά οι κομήτεs και οι χαοτικοί αστεροειδείs θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια δυνητική πηγή κινδύνου, κάτι όμωs που στατιστικά έχει πολύ λίγεs πιθανότητεs να συμβεί, και μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε πάρα πολλά χρόνια.
Παραδόξωs η μόνη απειλή που έχει βάση και χρίζει ανάλογηs μελέτηs, έρχεται απο τον Ήλιο, το άστρο που έιναι υπέυθυνο για το φαινόμενο τηs ζωήs και κατ' επέκταση του Πολιτισμού μαs, μπορεί να γίνει υπό συνθήκεs και η αιτία άν όχι καταστροφήs του, σίγουρα δραματικήs οπισθοδρόμησηs του. Γνωρίζουμε νομοτελειακά ότι ο Ήλιοs σε ένα και πλέον δισεκατομμύριο χρόνια, θα εισέλθει στο στάδιο του Ερυθρού γίγαντα, κατακαίγονταs αρχικά, και "καταπίνονταs" αργότερα τον Ερμή, την Αφροδίτη και την Γή. Μέχρι τότε όμωs είμαστε εκτεθειμένοι σε μια ακραία μορφή ηλιακήs δραστηριότηταs, για την οποία για την ώρα δεν έχουμε "αντίδοτο".
Το κύκνειο άσμα του μεγάλου Άρθουρ Κλάρκ ήταν η τριλογία " Η Οδύσσεια του Χρόνου". Ένα καταπληκτικό έργο που συνέγραψε μαζί με τον αρκετά αξιόλογο Στέφεν Μπάξτερ. Στο δεύτερο βιβλίο τηs σειράs, γίνεται λόγοs για μια επικέιμενη Ηλιακή καταιγίδα, που πλήττει θανάσιμα τιs υποδομέs του πλανήτη, άλλα και την ατμόσφαιρα του ρίχνονταs τον Πολιτισμό σε μία πρό-βιομηχανική εποχή αρχικά, και πυροδοτώνταs ένα επεισόδιο μαζικού αφανισμού στον πλανήτη. Φυσικά πρόκειται για έργο Φαντασίαs, άλλα οι γνωρίζοντεs το έργο του Κλάρκ, ξέρουν οτι εκτόs απο εξαιρετικόs συγγραφέαs, ήταν και εξαιρετικόs επιστήμοναs,ενιότε και προφητικόs, και όσα έγραφε στηρίζοταν σε στέρεα επιστημονικά δεδομένα.
Μία ανάλογη Ηλιακή καιταιγίδα έιναι στα πλαίσια των πιθανοτήτων, και μάλιστα υπάρχει ιστορικό προηγούμενο το 1859, όταν αντίστοιχη δραστηριότητα κατέστρεψε τα τηλεγραφικά δίκτυα, και έμεινε στην Ιστορία ώs το Carrington effect. Ανάλογα επεισόδια πιθανώs να ευθύνονται και για μαζικέs εξαφανίσειs ειδών, άλλα και απότομεs, δραματικέs αλλαγέs στο κλίμα τηs Γήs. Ενα τέτοιο επεισόδιο απογύμνωσε και τον Άρη απο την ατμόσφαιρα του, καθίστωνταs τον στον πλανήτη που γνωρίζουμε σήμερα.
Μια Ηλιακή καταιγίδα έιναι στην ουσία ένα σύνολο βίαιων εκτινάξεων ενέργειαs και υλικού απο την επιφάνεια του Ήλιου. Το υλικό και η ακτινοβολία, επιταχυνόμενα απο μαγνητικά ρεύματα στο ηλιακό στέμμα, εκτινάσσονται στον διαστημικό χώρο. Ερχόμενα σε επαφή με το μαγνητικό πεδίο τηs Γήs δίνουν γέννηση σε εντυπωσιακέs εκλάμψειs γνωστέs ωs Σέλαs. Παράλληλα τα ανώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα και η Ζώνη του Όζοντοs, εμποδίζουν την βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία που συνοδέυει ανάλογα κύμματα. Αν η ένταση αυτού του κύμματοs έιναι αρκετά ισχυρή μπορεί να επηρρεάσει ή ακόμα και να εξουδετερώσει μέροs του μαγνητικού πεδίου, και να "κάψει" τμήμα τηs ατμόσφαιραs.Μέσα σε λίγεs ώρεs όλεs οι ηλεκτρικέs υποδομέs του πλανήτη θα έχουν πληγέι βαρύτατα ή καταστραφεί, δημιουργώνταs συνθήκεs Χάουs, και στέλνονταs τον Πολιτισμό σε μία πρό-βιομηχανική εποχή.
Για την ώρα δεν υπάρχει ασφαλήs θωράκιση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε έιναι να παρακολουθούμε στενά την ηλιακή δραστηριότητα, ψάχνονταs για λύσειs με τα μέσα που για την ώρα διαθέτουμε.

Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2015

Ένα απο τα σημαντικότερα όπλα στην φαρέτρα κάθε ανθρώπου, σε κάθε εποχή, άλλα πολύ περισσότερο σε περιόδουs κρίσηs και δοκιμασίων όπωs αυτή που διανύουμε, είναι η ΓΝΩΣΗ και η σωστή πληροφόρηση. Πόσο μάλλον όταν αυτή προσφέρεται απλόχερα. Η Αστρονομική Εταιρεία Κέρκυραs έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια την λειτουργία μiαs πολύ ενημερωμένηs δανειστικήs βιβλιοθήκηs. Η προσπάθεια συνεχίζεται και φέτοs, κάθε Δευτέρα 20:00-21:00, και Πέμπτη 19:00-21:00. Όσοι φιλομαθείs προσέλθετε...και δεν θα χάσετε.

Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2015

 Οι περισσότεροι, άν όχι όλοι όσοι έχουν δεί την κάτι περισσότερο απο διάσημη εξαλογία Star Wars, θα θυμούνται αυτή τη σκηνή, που συγκαταλέγεται στιs πλέον εμβληματικέs τoυ Επεισοδίου 4- A New Hope. Πολλοί εντυπωσιάστηκαν απο την προοπτική ενόs εξωτικού ηλιοβασιλέματοs με δίδυμουs Ήλιουs, όπωs αυτό στον πλανήτη Tattoine. Βγαίνονταs όμωs απο την κινηματογραφική αίθουσα, ή κλείνονταs την οθόνη, αρκέστηκαν στην...πεζή εικόνα του ένοs και μοναδικού αστέρα του Ηλιακού μαs Συστήματοs.

Φυσικά η ταινία που γυρίστηκε το 1977, απηχεί τιs λίγο-πολύ αρκετά...μακρινέs απόψειs τηs εποχήs τηs. Σχεδόν 40 χρόνια πρίν, οτιδήποτε βρισκόταν πέρα απο την τροχιά του Ποσειδώνα, ήταν αχαρτογράφητη περιοχή κατά μια έννοια. Ακόμα και για τον Πλούτωνα ήταν πολύ λίγα τα διαθέσιμα στοιχεία, ενώ η ύπαρξη πλανητών έξω απο τα όρια μαs, ήταν κάτι που πιθανολογούταν, μιαs και τα μέσα τηs εποχήs δεν προσέφεραν άλλεs δυνατότητεs, και εύρισκαν καταφύγιο στιs πέννεs των συγγραφέων Επιστημονικήs Φαντασίαs.

Σήμερα μπορεί να μην έχουμε εντοπίσει τον μυθικό Tattoine,( και κανένα μάλλον ίχνοs απο τουs Τζεντάι) άλλα έχουμε κατάγραψει έναν εντυπωσιακό αριθμό εξωπλανητών που προσεγγίζει γοργά τουs 2.000 επιβεβαιωμένουs, με τριπλάσιο σχεδόν ακόμα αριθμό απο αυτούs να βρίσκεται στο στάδιο τηs αναγνώρισηs. Είναι πραγματική επιστημόνικη επανάσταση η δουλεία που έχει γίνει απο τα τηλέσκοπια που βρίσκονται εκτόs γήινηs τροχιάs. Με σκαπανέα το Hubble, άλλα με πραγματικό κυνηγό πλανητών το Kepler, έχουμε βρεθέι μπροστά σε μια εικόνα που ξεπερνούσε κατά πολύ τιs προσδοκίεs μαs.

Δεν έιναι μόνο το ότι εσχάτωs ανακαλύπτουμε όλο και περισσότερουs γαιόμορφουs πλανήτεs. Είναι κυρίωs το γεγονόs του ότι χρείαζεται να διευρύνουμε συνεχώs τον ορισμό τηs λέξηs "πλανήτηs", αφού η ποικιλία στην οποία τουs ανακύπτουμε είναι τεράστια. Έτσι, εκτόs απο τα μεγέθη που προσφέρει και το Ηλιακό μαs Σύστημα, βραχώδειs πλανήτεs, αεριοι γίγαντεs, άλλα και πλανήτεs νάνοι, κάποιεs απο τιs ανακαλύψειs μαs ώθησαν ή θα μαs ωθήσουν να δημιουργήσουμε νέεs κατηγορίεs.

Η κατηγορία του διάσημου Tattoine για παράδειγμα υφίσταται, έχουμε εντοπίσει πλανήτεs που περιφέρονται γύρω απο δυαδικούs κόσμουs, ακόμα και περισσότερουs,και ονομάζονται Circumbinary planets.Aνάμεσα στουs πλέον παράδοξουs συγκαταλέγονται "ορφανοί" ή πλανοδιοι πλανήτεs (Rogue planets), αέριοι γίγαντεs που λόγω τηs εγγύτηταs τουs στο άστρο έχασαν την πλούσια στοιβάδα των αερίων τουs, με αποτέλεσμα να μέινει μόνο ο βραχώδηs πυρήναs τουs. Είναι οι λεγόμενοι Χθόνιοι πλανήτεs.

Πλανήτεs σαν την Γή, άλλα με πολύ μεγαλύτερη διάμερο και μάζα (Υπέρ-Γαίεs), πλανήτεs απο κοχλάζουσα λάβα και απολύτα παγωμένοι κόσμοι. Πλανήτεs που η επιφάνεια τουs έιναι εξ ολοκλήρου καλύμενη απο έναν τεράστιο ωκεανό ( υποθετικό για την ώρα, άλλα αρκετά πιθανό), πλανήτεs εκτόs Γαλαξία, άλλα και έναs πλανήτηs απο Άνθρακα, που οι ασφυκτικέs συνθήκεs πίεσηs τον κατέστησαν ένα τεράστιο διαμάντι (55 Cancri e).

Με μόλιs 20 χρόνια ανακαλύψεων, μάθαμε τόσα πολλά, ικανά να μαs κρατήσουν απασχολημένουs για χρόνια. Φυσικά οι ανακαλύψειs δεν σταματούν εδώ. Για να παραφράσουμε τον Carl Sagan, μόλιs που "βρέξαμε τα πόδια μαs" στον αχανή Κοσμικό Ωκεανό. Περισσότερεs εκπλήξειs είναι σίγουρα καθ'οδόν. Γιατί τελικά ο καλύτεροs συγγραφέαs Επιστημονικήs Φαντασίαs έιναι η ίδια η Πραγματικότητα.