ΜΙΚΡΟΙ ΚΟΣΜΟΙ, ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ

Ερμής, Αφροδίτη, Γή, Άρης, Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας. Οι 8 πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος, οι ακούραστοι σύντροφοι του Ήλιου στο αέναο διαστρικό του ταξίδι. Κάθε ένας από αυτούς αποτελεί έναν μοναδικό, ξεχωριστό κόσμο με τις δικές του ξεχωριστές συνθήκες, και την δική του μοναδική σημασία. Ανάμεσα σε αυτούς φυσικά και ένας πλανήτης με τόσο ιδιαίτερες συνθήκες, ώστε να επιτρέπουν σε μια ράτσα όντων που αποκαλούν τους εαυτούς τους «άνθρωποι», να κάνουν πολλές φορές αυτό που η ίδια η ετυμολογία της λέξης καλεί. Να κοιτούν ψηλά, στον διαστρικό χώρο, γεμάτοι ερωτήσεις και προβληματισμούς, τόσο για την θέση τους στον αχανή αυτό χώρο, όσο για την προέλευση τους.

                                               ΣΤΗΝ ΣΚΙΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ

Αρχικά και για πολλούς αιώνες, το Ηλιακό Σύστημα ήταν υπόθεση μόνο 6 πλανητών. Θα έπρεπε να φτάσουμε στον 19^ο αιώνα για να προστεθούν άλλοι δύο, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Όπως επίσης για πολύ καιρό υπήρχε η αντίληψη του ότι μόνο η Γή είχε την πολυτέλεια να διαθέτει δορυφόρο, την Σελήνη. Για την ακρίβεια, για αρκετό καιρό όλο το ορατό Σύμπαν πιστευόταν ότι περιστρεφόταν γύρω από την Γή. Μια σειρά ανακαλύψεων όμως, όπως το τηλεσκόπιο και η εξέλιξη των μαθηματικών εργαλείων παρατήρησης του Ουρανού, άλλαξαν άρδην αυτή την εικόνα. Έγινε πλέον κατανοητό, το ότι το μόνο σώμα που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από την Γή, είναι η Σελήνη, και ότι τα δύο σώματα εκτελούν την δική τους περιστροφή γύρω από τον Ήλιο. Ανακαλύψαμε επίσης ότι και άλλα σώματα διαθέτουν δορυφόρους, και μάλιστα πολύ περισσότερους από όσους η Γή. ένα προνόμιο που διαθέτουν οι μεγάλοι αέριοι πλανήτες του εξωτερικού ηλιακού συστήματος, Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας. Ειδικά οι δύο πρώτοι περιλαμβάνουν αρκετές δεκάδες σωμάτων σε τροχιά γύρω από αυτούς, από μικρά κομμάτια πάγου και βράχου διαμέτρου λίγων χιλιομέτρων, μέχρι σώματα που θα μπορούσαν πολύ άνετα να σταθούν ως πλανήτες, όπως ο Γανυμήδης του Δία, και ο Τιτάνας του Κρόνου. Για αρκετά όμως χρόνια οι δορυφόροι αυτών των πλανητών ζούσαν στην σκιά των λαμπρών αέριων γιγάντων. Θεωρήθηκαν ως παγωμένοι, νεκροί κόσμοι, χαμηλού ερευνητικού ενδιαφέροντος, με μόνο ίσως εξαίρεση τον Τιτάνα, με την πυκνή του ατμόσφαιρα να δημιουργεί ένα μικρό μυστήριο σχετικά με τις συνθήκες που επικρατούσαν στην επιφάνεια του. Η κατάσταση ξεκίνησε να αλλάζει άρδην, όταν οι πρώτοι μη επανδρωμένοι βολιστήρες αρχικά, και η εξέλιξη των επίγειων και διαστημικών μέσων παρατήρησης κατόπιν, ξεκίνησαν να αποκαλύπτουν γνωρίσματα και χαρακτηριστικά που κανείς δεν μπόρεσε να προβλέψει. Στην σκιά των μεγάλων πρωταγωνιστών, ορισμένα από αυτά τα σώματα μάλλον έχουν κλέψει την παράσταση.

                                           ΜΙΚΡΟΙ ΥΓΡΟΙ ΚΟΣΜΟΙ

Νερό, σε υγρή μορφή, και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες φαίνεται να υπάρχει στα έγκατα πολλών δορυφόρων, ιδίως του Δία και του Κρόνου. Από τους πίδακες της Ευρώπης και του Εγκέλαδου, μέχρι και τον μακρινό Τρίτωνα του Ποσειδώνα, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις για το ότι κάτω από τις παγωμένες επιφάνειες τους, ρέουν ωκεανοί αλμυρού νερού, σε ποσότητες που πολλές φορές εκτιμάται ότι είναι πολλαπλάσιες σε όγκο από τα γήινα ύδατα. Αυτό που μένει να πιστοποιηθεί είναι το κατά πόσον είναι αληθής αυτός ο ισχυρισμός, σε ποιες ποσότητες θα βρεθεί το νερό, και αν είναι δυνητικά φιλόξενο για ζωή όπως την γνωρίζουμε. Ο μηχανισμός που φαίνεται ότι εξασφαλίζει την παρουσία του νερού σε υγρή μορφή σε αποστάσεις τόσο μακρινές από τον Ήλιο και μακριά από την λεγόμενη Κατοικήσιμη Ζώνη είναι συνδεδεμένος με την παλιρροιακή τριβή που ασκούν οι αέριοι γίγαντες στους δορυφόρους τους. Μια διαδικασία που θερμαίνει εσωτερικά τους δορυφόρους καθιστώντας τους γεωλογικά ενεργούς. Ήδη το ενδιαφέρον των ειδικών έχει γίνει τόσο  έντονο, που ειδικά εξοπλισμένες μη επανδρωμένες αποστολές σχεδιάζονται με προορισμό αυτούς τους μικρούς, ξεχωριστούς κόσμους. Με ναυαρχίδα την αποστολή Europa Mission που κατά τα φαινόμενα θα εκτοξευθεί σε περίπου 6 χρόνια, θα εγκαινιαστεί μια σειρά σημαντικών αποστολών αμιγώς αστροβιολογικού ενδιαφέροντος. Μέχρι και σήμερα οι υποψήφιοι οικοδεσπότες υπεδάφιου ωκεανού ανέρχονται σε 5, δύο ανήκουν στον Δία, ( Ευρώπη, Γανυμήδης ) και τρείς στον Κρόνο ( Εγκέλαδος, Τιτάνας και Διώνη ). Ο  δε Τρίτωνας του Ποσειδώνα παραμένει μια για την ώρα μια αρκετά ασαφής υπόθεση.

                                                  ΣΤΙΣ ΕΣΧΑΤΙΕΣ

Αν η εικόνα μας για τους δορυφόρους των μεγάλων πλανητών ήταν μάλλον μέχρι πρότινος αδιάφορη, τότε για τα σώματα που περιφέρονται στις εσχατιές του Ηλιακού μας Συστήματος, μόνο εικασίες μπορούσαμε να κάνουμε. Από την μια η τεράστια απόσταση, από την άλλη οι μικρές διαστάσεις αυτών των σωμάτων έκαναν δύσκολη την απόπειρα οποιασδήποτε προσέγγισης. Γνωρίζαμε με σχετική ασφάλεια ότι πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα, υπήρχε ένας άλλος κόσμος, γεμάτος από παγωμένα, αρχέγονα υπολείμματα της δημιουργίας του Ηλιακού Συστήματος, που αρκετές φορές αποτολμούσαν ταξίδια στο εσωτερικό Ηλιακό Σύστημα, εμφανιζόμενοι ως κομήτες. Το πέρασμα στην περιοχή σηματοδοτεί ο Πλούτωνας, ένας πρώην πλανήτης, και νυν πλανήτης νάνος όπως καθιερώθηκε από την Διεθνή Αστρονομική Ένωση εδώ και περίπου 10 χρόνια. Μέχρι και το 2015 πολύ λίγα πράγματα ήταν γνωστά για αυτόν τον μικρό παγωμένο κόσμο. Η πρώτη ουσιαστική απεικόνιση του ήρθε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, και φανέρωσε ένα ασυνήθιστο δίδυμο που αποτελούσαν ο Πλούτωνας και Χάροντας, ένας δορυφόρος με σχεδόν την μισή διάμετρο του πλανήτη γύρω από τον οποίο περιστρέφεται. Ο Πλούτωνας ασκούσε μια ιδιαίτερη έλξη στους ερευνητές, μιας και αποτελούσε ένα ορόσημο, μια πύλη προς μια αχαρτογράφητη περιοχή που δεν είχαμε πρόσβαση και προσπαθούσαμε να κατανοήσουμε με λογικές εικασίες. Μετά από ένα σχεδόν δεκαετές ταξίδι, το ταχύτερο ανθρώπινο δημιούργημα που εκτοξεύσαμε ποτέ στο Διάστημα, η αποστολή New Horizons, είχε ένα ιστορικό ραντεβού με τον Πλούτωνα στις 14 Ιουλίου του 2015. Η εικόνα που ήρθε από τα όρια της Ζώνης Kuiper, περιοχή που βρίσκεται ο Πλούτωνας, και αρχίζει μετά την τροχιά του Ποσειδώνα, ήταν κάτι που σόκαρε ευχάριστα τους επιστήμονες. Αντί ενός νεκρού, παγωμένου βράχου, αντικρίσαμε ένα δυναμικό σώμα γεμάτο εκπλήξεις. Με μια σχετικά νεαρή επιφάνεια, που παραπέμπει σε γεωλογική δραστηριότητα, με πολύπλοκες οργανικές ενώσεις, άλλα και με επιπλέοντα παγόβουνα Αμμωνίας, κάτω από μια λεπτή ατμόσφαιρα που εξαχνώνεται  και επιστρέφει στον Πλούτωνα με την μορφή χιονιού. Και με νερό, αρκετό νερό σε μορφή πάγου, με κάποιους επιστήμονες να προτείνουν την ύπαρξη ωκεανού ακόμα και στον Πλούτωνα, σε τρομακτικά μεγάλο βάθος. Η αποστολή έχει εδώ και έναν χρόνο εγκαταλείψει τον Πλούτωνα, με προορισμό τα βάθη της Ζώνης Kuiper. Τα δεδομένα από τον Πλούτωνα ακόμα αναλύονται, άλλα κανείς δεν ξέρει ποιες άλλες εκπλήξεις θα φανερώσει αυτή η εσχατιά του Ηλιακού Συστήματος.