Μυστήρια… και ποιος δεν συναρπάζεται από ένα καλό μυστήριο, μια αχαρτογράφητη γνωστική περιοχή, που διεγείρει τις συνάψεις του εγκεφάλου και μας υπενθυμίζει το ότι ο κόσμος μας  είναι ίσως κάτι περισσότερο από αυτό που ήδη γνωρίζουμε.

Τα μυστήρια διαθέτουν μια επίμονη τάση να βρίσκονται παντού, να αναδύονται απρόσκλητα, να προκαλούν τις καθιερωμένες εξηγήσεις, και να συνήθως να προάγουν την γνώση μας ένα ακόμα βήμα περεταίρω, προσθέτοντας στο συνολικό οικοδόμημα της ανθρώπινης γνώσης, μέχρι να εξηγηθούν και να επιλυθούν ( συνήθως ), δίνοντας την σκυτάλη στο επόμενο.

Θα μπορούσε κανείς με ασφάλεια να διατυπώσει, ότι αυτή η αέναη διαδικασία, συνοψίζει σε μεγάλο βαθμό την ίδια την ιστορία της κατάκτησης της γνώσης από τον Άνθρωπο. Φτάσαμε στο σημείο που βρισκόμαστε, ακριβώς μέσω αυτής της διαδικασίας. Επιλύοντας γρίφους, και ξεπερνώντας σκοπέλους. Όπως και κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, έτσι και η Επιστήμη ανέκαθεν διέθετε και διαθέτει τα δικά της. Η Αστρονομία και η Κοσμολογία μπορούν άνετα να καυχώνται ότι διαθέτουν και αντιμετωπίζουν ίσως τα πλέον γοητευτικά και προκλητικά από αυτά τα μυστήρια. Ίσως να είναι η ίδια η φύση των επιστημών αυτών, άλλα και το πεδίο δράσης τους, που ενισχύει αυτήν την διαδικασία.

Εδώ και σχεδόν έναν χρόνο οι αστρονόμοι έχουν κληθεί να αποκρυπτογραφήσουν την εξαιρετικά παράδοξη περίπτωση του άστρου KIC 8462852, ένα παρόμοιο με τον δικό μας Ήλιο σώμα, που βρίσκεται σε απόσταση 1480 ετών φωτός στην περιοχή του ουρανού που καλύπτει ο αστερισμός του Κύκνου. Η ανεξήγητη για την ώρα και ραγδαία αυξομείωση της φωτεινότητας του, δεν υπάγεται σε καμία γνωστή αστρική λειτουργία, καθώς τα ήδη υπάρχοντα μοντέλα δεν επαρκούν για να εξηγήσουν ικανοποιητικά αυτό το μοναδικό φαινόμενο. Το άστρο που έχει μια τάση να περιπλέκει την κατάσταση με την πάροδο του χρόνου, έχει προβληματίσει τόσο πολύ τους ειδικούς, που ακόμα και «αντισυμβατικές « εξηγήσεις έχουν επιστρατευθεί από σημαντική μερίδα αυτών στην προσπάθεια επίλυσης του. Ένα υποθετικό Σμήνος Dyson, μια τεχνητή κατασκευή ενός πολύ  προηγμένου πολιτισμού, ένα σύνολο από δισεκατομμύρια ρομποτικά σκάφη σε τροχιά γύρω από το άστρο με σκοπό την βέλτιστη εκμετάλλευση της ενέργειας του. Η πατρότητα της ιδέας ανήκει στον Άγγλο θεωρητικό φυσικό Freeman Dyson, και είδε το φώς της δημοσιότητας στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Βέβαια όπως έχει δείξει η ιστορία, αυτά τα μυστήρια έχουν να κάνουν με άγνωστες φυσικές λειτουργίες, όπως μάλλον συμβαίνει και στην περίπτωση αυτή. Ένα εξίσου γλαφυρό παράδειγμα, αποτελεί και η ιστορία της ανακάλυψης των Pulsars.

Η δεκαετία του ’60 αναμφίβολα έχει αφήσει το δικό της μοναδικό χρώμα. Μια προσεκτική απομόνωση των λέξεων στα κείμενα ( και όχι μόνο ) της εποχής φανερώνει μια εικόνα που διαφέρει ριζικά από τις μεταγενέστερες. Είναι η εποχή της ανάτασης, όπου μια διάχυτη αισιοδοξία διαποτίζει κάθε πτυχή της , η εποχή των οραματισμών, η εποχή όπου οργανισμοί όπως το SETI, έκαναν την εμφάνιση τους, η εποχή που έκλεισε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Την ιστορική προσελήνωση τον Ιούλιο του 1969. Δύο χρόνια νωρίτερα δύο αστρονόμοι οι Jocelyn Bell Burnell, και ο Anton Hewish, αποκωδικοποιώντας ένα σήμα του ραδιοτηλεσκόπιου στο όποιο και εργάζονταν, ξεχώρισαν ένα σήμα διαφορετικό από τα υπόλοιπα. Ένα μυστήριο, παρόμοιο με του άστρου KIC 8462852, είχε μόλις γεννηθεί. Στην αδυναμία τους να το εξηγήσουν οι δύο επιστήμονες υπέθεσαν ότι μάλλον πρόκειται για εκπομπή ενός προηγμένου διαστημικού πολιτισμού, και το καταχώρησαν με το όνομα LGM-1… ( Little Green Men-μικρά πράσινα ανθρωπάκια ). Τελικά το μυστήριο δεν άργησε να λυθεί. Oι υπέρπυκνοι αστρικοί πυρήνες , απομεινάρια εκρήξεων supernova, που δεν διαθέτουν ικανή μάζα για να καταλήξουν σε μαύρη τρύπα, σχηματίζουν τους αστέρες νετρονίων. Με διάμετρο που συνήθως δεν ξεπερνά τα λίγες δεκάδες χιλιόμετρα, τα θαυμαστά αυτά σώματα μπορούν να διαθέτουν διπλάσια από τον Ήλιο μάζα. Ενδεικτικά, ένας κύβος ύληs στο μέγεθος αυτού τηs ζάχαρηs προερχόμενοs από αστέρα νετρονίων, μπορεί να ζυγίζει έως και 1 δισεκατομμύριο τόνους. Η ύλη που βρίσκεται σε εξωτικές καταστάσεις  απέχει αρκετά από όσα μας είναι γνώριμα, καθώς η τρομακτική βαρυτική πίεση της προσδίδει μοναδικές ιδιότητες ( πυρηνικός χυλός είναι μια από τις ονομασίες που αρέσκονται να δίνουν οι ειδικοί ). Μια κατηγορία των σωμάτων αυτών, υπό τον κατάλληλο συνδυασμό έντασης του μαγνητικού του πεδίου και συχνότητας ιδιοπεριστροφής εξελίσσεται σε Pulsars.Με συχνότητες περιστροφής που ξεκινούν από 1 ανά δευτερόλεπτο, στους λεγόμενους  αργούς  pulsars, μπορεί να φτάσουν στις εξωπραγματικές 700 περιστροφές ανά δευτερόλεπτο στους ταχύτερους ή millisecond pulsars.   Στην διάρκεια αυτής της περιστροφής δύο αντιδιαμετρικά αντίθετες δέσμες ακτινοβολίας εκπέμπονται από την επιφάνεια του σώματος. Πολλές φορές η διαφυγούσα ακτινοβολία ανιχνεύεται στα ραδιοκύματα, ενώ άλλες στο οπτικό φάσμα, δίνοντας ακριβώς την αίσθηση ενός φάρου, μιας διαστημικής πηγής φωτός που αναβοσβήνει σε τρομακτική ταχύτητα. Κάποιοι από αυτούς επίσης αποτελούν και πηγές εκπομπής ακτίνων-γ. Αν και μελετώνται επί σχεδόν μισό αιώνα, οι Pulsars κρατούν ακόμα μυστικές ορισμένες από τις λειτουργίες τους. Σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου, οι pulsars αρχίζουν να χάνουν ενέργεια, μετατρεπόμενοι από κάποιο στάδιο και μετά σε κανονικούς αστέρες νετρονίων.

Αυτοί οι κοσμικοί φάροι διαθέτουν τόσο μεγάλη ακρίβεια περιστροφής, που συναγωνίζονται ακόμα και τα ατομικά ρολόγια, και μάλιστα χρησιμοποιούνται από τους αστρονόμους για αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Μας έχουν οδηγήσει ακόμα και στον εντοπισμό εξωπλανητών, άλλα έχουν συμβάλει με τον δικό τους τρόπο και σε μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις των τελευταίων δεκαετιών. Την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων. Μπορεί τελικά να μην είναι έργο εξωγήινου πολιτισμού, άλλα αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι εξίσου συναρπαστικοί.